1.19 THUỐC TIÊM, THUỐC TIÊM TRUYỀN
Injectiones,
infusiones
Định nghĩa
Thuốc tiêm,
thuốc tiêm truyền là những chế phẩm thuốc
vô khuẩn dùng để tiêm hoặc
tiêm truyền vào cơ thể.
Thuốc
tiêm, thuốc tiêm truyền được phân thành 3
loại:
- Thuốc
tiêm (dung dịch, hỗn dịch hay nhũ tương).
- Thuốc
tiêm truyền (dung dịch nước hay nhũ tương
dầu trong nước).
- Bột pha
tiêm hoặc dung dịch đậm đặc để pha
thuốc tiêm hay thuốc tiêm truyền.
A. Quy định chung
Yêu cầu về pha chế thuốc
tiêm, thuốc tiêm truyền
Thuốc
tiêm, thuốc tiêm truyền được pha chế -
sản xuất bằng cách hòa tan, phân tán hoặc nhũ hoá
dược chất và các tá dược vào một dung môi hay
hỗn hợp dung môi thích hợp, trong điều kiện
tuân thủ đầy đủ các yêu cầu về pha
chế - sản xuất các chế phẩm thuốc vô
khuẩn, để tránh nhiễm tạp và nhiễm vi sinh
vật vào thuốc. Các thuốc tiêm, thuốc tiêm truyền
phải được tiệt khuẩn theo phương
pháp quy định (Phụ lục 16.1). Trường
hợp vô khuẩn bằng cách lọc thì phải sử
dụng dụng cụ, thiết bị, đồ đựng
đã tiệt khuẩn và pha chế trong điều
kiện tuyệt đối vô khuẩn.
Quá trình pha
chế một mẻ thuốc tiêm, thuốc tiêm truyền từ
khi pha thuốc, đóng thuốc, hàn kín và tiệt khuẩn
cần hoàn thành càng nhanh càng tốt, thường trong vòng 12
giờ. Nếu không, phải bảo quản thuốc trong điều
kiện vô khuẩn.
Thành phần
Dược
chất phải là loại nguyên liệu dùng để pha
thuốc tiêm, thuốc tiêm truyền.
Dung môi thường
dùng pha thuốc tiêm là nước cất để pha
thuốc tiêm, dung môi hòa tan với nước (ethanol, propylen
glycol,... ), dầu thực vật trung tính hoặc các dung môi
thích hợp khác. Dung môi dùng trong thuốc tiêm phải đảm
bảo an toàn và không ảnh hưởng đến hiệu
lực điều trị ở thể tích tiêm.
Các tá dược:
Tùy theo bản chất của hoạt chất, trong thành
phần thuốc tiêm có thể thêm các chất để đẳng
trương, điều chỉnh pH, tăng độ tan, độ
ổn định của hoạt chất, gây thấm,
nhũ hoá, ... nhưng phải đảm bảo an toàn và
không ảnh hưởng đến hiệu lực điều
trị của thuốc ở nồng độ sử
dụng trong chế phẩm.
Thuốc tiêm
đóng nhiều liều trong một đơn vị đóng
gói, thuốc tiêm không được tiệt khuẩn
bằng nhiệt sau khi đóng ống (lọ) phải cho
thêm chất sát khuẩn với nồng độ thích
hợp, trừ khi bản thân chế phẩm có đủ
tính sát khuẩn cần thiết.
Không được
cho chất sát khuẩn vào thuốc tiêm với liều trên
15 ml, trừ khi có chỉ dẫn khác.
Không được
cho chất sát khuẩn vào thuốc tiêm để tiêm vào
nội sọ, màng cứng, dịch não tủy hoặc
các tổ chức ở
mắt, trừ khi có chỉ dẫn riêng.
Không được
cho chất màu vào thuốc tiêm với mục đích
nhuộm màu chế phẩm.
Khi dược
chất trong thuốc tiêm dễ bị oxy hóa có thể cho
thêm các chất chống oxy hóa thích hợp và /hoặc đóng
thuốc dưới dòng khí nitơ hoặc khí trơ thích
hợp.
Đồ đựng
Đồ đựng
thuốc tiêm, thuốc tiêm truyền (chai, lọ, ống, túi...)
được làm từ các nguyên liệu trong suốt, cho
phép kiểm tra được bằng mắt thuốc
chứa bên trong. Đồ đựng không được
tương tác về vật lý hay hóa học với thuốc
chứa trong nó. Đồ đựng thuốc tiêm,
thuốc tiêm truyền phải đạt các chỉ tiêu
chất lượng quy định trong các Phụ lục 17.1;
17.3.2.
Nút chai
lọ thuốc tiêm và thuốc tiêm truyền phải đạt
các chỉ tiêu quy định trong phụ lục 17.5.
Đồ đựng
và nút chai lọ thuốc tiêm, thuốc tiêm truyền phải
được xử lý theo những quy trình thích hợp, đảm
bảo sạch và vô khuẩn mới được dùng để
đóng thuốc tiêm, thuốc tiêm truyền.
Ghi nhãn
Nhãn thuốc
tiêm phải ghi theo quy chế.
Nhãn không che
kín đồ đựng để có thể kiểm tra được
thuốc ở bên trong.
Nhãn thuốc
cần có tên chế phẩm, nồng độ dược
chất hoặc lượng dược chất trong
một thể tích xác định đối với
thuốc tiêm lỏng, hoặc lượng dược
chất đối với thuốc tiêm bột.
Đối
với bột pha tiêm và dung dịch đậm đặc để
pha thuốc tiêm, thuốc tiêm truyền thì phải ghi rõ
loại dung môi và lượng dung môi dùng để pha
thuốc trước khi sử dụng, điều
kiện bảo quản và thời gian sử dụng sau khi
pha. Nếu có ống dung môi kèm theo thì trên ống phải có
nhãn ghi rõ thành phần và thể tích dung môi.
B. Các loại thuốc tiêm, tiêm
truyền
THUỐC TIÊM
Định nghĩa
Thuốc tiêm
là các dung dịch, hỗn dịch hoặc nhũ tương
vô khuẩn, để tiêm vào cơ thể bằng các đường
tiêm khác nhau.
Yêu cầu chất lượng
Cảm quan
Màu sắc: Không
màu hoặc có màu của hoạt chất (theo chuyên luận
riêng).
Trạng thái
phân tán: Thuốc tiêm hỗn dịch có thể lắng
cặn nhưng phải dễ dàng phân tán đồng
nhất khi lắc và phải giữ được sự đồng
nhất trong thời gian đủ để lấy đúng
liều thuốc. Kích thước của phần lớn
(trên 90%) các tiểu phân hoạt chất phải dưới
15 mm, không quá 10%
số tiểu phân kích thước 15 - 20 mm và hầu như không có
tiểu phân kích thước 20 - 50 mm.
Thuốc tiêm
nhũ tương phải không có bất kỳ biểu
hiện nào của sự tách lớp.
Độ
trong:
Thuốc tiêm dạng dung dịch phải trong suốt và
không có các tiểu phân không tan khi kiểm tra bằng mắt
thường ở điều kiện quy định (Phụ
lục 11.8, mục B).
Thể tích
Nếu không
có chỉ dẫn khác, thuốc tiêm đơn liều phải
đáp ứng phép thử sau:
Thuốc tiêm
có thể tích không lớn hơn 5 ml đáp ứng yêu
cầu của phương pháp 1.
Thuốc tiêm
có thể tích lớn hơn 5 ml đáp ứng yêu cầu
của phương pháp 2.
Thuốc tiêm
đem đo thể tích phải để cân bằng
với nhiệt độ phòng và phải được
phân tán đồng nhất.
Phương pháp 1
Lấy 6
ống (1 ống để tráng bơm tiêm, 5 ống để
thử).
Kiểm tra
bằng cảm quan 5 ống để thử phải có
thể tích thuốc gần bằng nhau.
Dùng bơm
tiêm khô, sạch, có dung tích không lớn hơn 2,5 lần so
với thể tích cần đo, có gắn kim tiêm thích
hợp. Lấy thuốc vào bơm tiêm sao cho thuốc trong bơm
tiêm không có bọt khí và trong kim tiêm chứa đầy
thuốc tiêm. Lần lượt lấy hết thuốc
trong từng ống để đo theo cách đó.
Kết quả
thể tích của mỗi ống phải từ 100 - 115%
của thể tích ghi trên nhãn.
Phương pháp 2
Lấy 4
ống (1 ống để tráng bơm tiêm, 3 ống để
thử).
Cách thử
theo quy định như phương pháp 1.
Kết
quả thể tích của mỗi ống phải từ 100
- 110% của thể tích ghi trên nhãn.
Thể tích
của thuốc tiêm đóng nhiều liều phải đáp
ứng yêu cầu của Phụ lục 11.1.
Thử vô
khuẩn
Phải vô
khuẩn (Phụ lục 13.7)
Nội độc
tố vi khuẩn
Phép thử
nội độc tố vi khuẩn (Phụ lục 13.2)
thực hiện trong những trường hợp có quy định
trong chuyên luận. Khi chuyên luận có quy định thử
nội độc tố vi khuẩn thì không phải thử
chất gây sốt, nếu không có chỉ dẫn khác.
Chất gây
sốt
Không được
có (Phụ lục 13.4)
Phép thử
chất gây sốt thực hiện trong những trường
hợp sau:
Với các
thuốc tiêm đóng liều đơn có thể tích 15 ml
hoặc hơn và không có quy định thử nội độc
tố, trừ những chỉ dẫn khác.
Với
thuốc tiêm đóng liều đơn có thể tích nhỏ
hơn 15 ml nếu trên nhãn có ghi "không có chất gây
sốt" và không có quy định thử nội độc
tố.
Độ đồng
đều hàm lượng
Áp dụng đối
với thuốc tiêm hỗn dịch đóng liều đơn
có hàm lượng hoạt chất nhỏ hơn 2 mg
hoặc nhỏ hơn 2% so với khối lượng thuốc
thì phải đáp ứng yêu cầu về độ đồng
đều hàm lượng (Phụ lục 11.2), trừ khi
có chỉ dẫn riêng. Nếu chế phẩm có nhiều
thành phần hoạt chất, yêu cầu này chỉ áp
dụng cho thành phần hoạt chất nhỏ hơn 2 mg
hoặc nhỏ hơn 2% so với khối lượng
thuốc. Yêu cầu này không áp dụng với thuốc tiêm
chứa các vitamin và nguyên tố vi lượng.
Các yêu
cầu kỹ thuật khác
Theo quy định
trong chuyên luận riêng.
THUỐC TIÊM
TRUYỀN
Định nghĩa
Thuốc tiêm
truyền là dung dịch nước hoặc nhũ tương
dầu trong nước vô khuẩn, không có chất gây
sốt, không có nội độc tố vi khuẩn, không
chứa chất sát khuẩn, thường đẳng trương
với máu, dùng để tiêm truyền tĩnh mạch
với thể tích lớn và tốc độ chậm.
Yêu cầu chất lượng
Thuốc tiêm
truyền phải đạt các yêu cầu chất lượng
đối với thuốc tiêm và các yêu cầu sau đây:
Độ
trong
Các dung
dịch tiêm truyền phải đạt quy định
về độ trong của thuốc tiêm khi kiểm tra
bằng mắt thường (Phụ lục 11.8, mục B)
và phải đáp ứng các yêu cầu về số lượng
và giới hạn kích thước các tiểu phân không quan
sát được bằng mắt thường (Phụ
lục 11.8, mục A).
Các nhũ tương
tiêm truyền không được có dấu hiệu của
sự tách lớp. Đường kính của phần
lớn (80%) các giọt phân tán phải nhỏ hơn 1 mm và không có giọt có đường
kính lớn hơn 5 mm,
trừ khi có chỉ dẫn riêng.
Thể tích
Đáp
ứng yêu cầu của Phụ lục 11.1.
Chất gây
sốt
Không được
có (Phụ lục 13.4). Chỉ không phải thử chất
gây sốt nếu đã có quy định thử nội độc
tố vi khuẩn, trừ những chỉ dẫn khác.
Các yêu
cầu kỹ thuật khác
Theo quy định
trong chuyên luận riêng.
BỘT PHA
TIÊM HOẶC DUNG DỊCH ĐẬM ĐẶC ĐỂ PHA
THUỐC TIÊM HAY THUỐC TIÊM TRUYỀN
Định nghĩa
Bột pha
tiêm hay bột để pha thuốc tiêm (bao gồm cả
các chế phẩm đông khô) hoặc dung dịch
đậm đặc để pha thuốc tiêm hay
thuốc tiêm truyền là những chế phẩm vô
khuẩn, phải pha với một thể tích quy định của một chất lỏng vô khuẩn thích hợp ngay trước khi dùng. Sau
khi pha, chúng phải tuân theo các yêu cầu chất
lượng đối với thuốc tiêm hoặc
thuốc tiêm truyền và yêu cầu dưới đây.
Yêu cầu chất lượng
Độ đồng
đều khối lượng
Bột
để pha thuốc tiêm hay thuốc tiêm truyền phải
thử độ đồng đều khối lượng
(Phụ lục 11.3). Yêu cầu này không áp dụng với các
chế phẩm đã thử độ đồng
đều về hàm lượng.
Độ
đồng đều hàm lượng
Bột
để pha thuốc tiêm hay thuốc tiêm truyền có hàm lượng
dược chất nhỏ hơn 2 mg hoặc nhỏ hơn
2% so với khối lượng thuốc hoặc có khối
lượng thuốc bằng hay
nhỏ
hơn 40 mg thì phải đáp ứng yêu cầu độ đồng
đều về hàm lượng (Phụ lục 11.2),
trừ khi có chỉ dẫn riêng.
Chất gây
sốt - nội độc tố vi khuẩn
Sau khi pha,
thuốc phải đáp ứng yêu cầu đối
với thuốc tiêm hoặc thuốc tiêm truyền.
Các yêu
cầu kỹ thuật khác
Theo quy định
trong chuyên luận riêng.